ដោយ អ៊ី ម៉ាណូកា, 10-03-2017 ,
, ប្រភេទ : អត្ថបទថ្មី
សិទ្ធិការពារខ្លួន ត្រូវបានផ្តល់ឲ្យ និងយកមកធ្វើជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ផ្តល់ឲ្យភាគីនៅក្នុងរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌ ដែលជាពិសេសផ្តោតសំខាន់លើជនល្មើស ដើម្បីធានាភាពត្រឹមត្រូវក្នុងការស្វែងរកការពិត និងអាចទទួលបានការជម្រះក្តីប្រកបដោយយុត្តិធម៌។ ក្នុងនាមជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ និងលិខិតតូបករណ៍អន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀតនោះ ប្រទេសកម្ពុជាមានកាតព្វកិច្ចគោរព ការពារ និងលើកស្ទួយសិទ្ធិការពារខ្លួន ហើយដែលសិទ្ធិនេះមានចែងនៅក្នុងក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា និងច្បាប់ពិសេសដទៃទៀត ដូចជាច្បាប់ស្តីពីយុត្តិធម៌អនីតិជនជាដើម។
ដោយ លី វ៉ុង, 06-02-2017 ,
, ប្រភេទ : អត្ថបទថ្មី
ក្នុងឆ្នាំ២០១៧នេះ ការបោះឆ្នោតជាសកលដើម្បីជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៤ នឹងត្រូវរៀបចំឡើង ដែលជាដំណើរការនៃការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ តាមរយៈការកែទម្រង់តាមបែបវិមជ្ឈការនិងវិសហមជ្ឈការ (Decentralization & Deconcentration - D&D)។
ដោយ ទី ហ្សានិត, 28-01-2017 ,
, ប្រភេទ : អត្ថបទថ្មី
គោលការណ៍ «កិច្ចព្រមព្រៀងត្រូវតែគោរពដោយសុឆន្ទៈ» (ឬជាភាសាឡាតាំង Pacta Sunt Servanda de Bona Fide) ត្រូវបានចាត់ទុកជាគោលការណ៍មូលដ្ឋានដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់នីតិអន្តរជាតិសាធារណៈ ដែលគុណតម្លៃរបស់គោលការណ៍នេះបានដើរតួនាទីយ៉ាងសម្បើម ក្នុងការកសាងប្រព័ន្ធនីតិអន្តរជាតិសាធារណៈមួយរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន និងបន្តទៅអនាគតទៀត។ ការលើកយកគោលការណ៍ដ៏សំខាន់នេះមកពន្យល់បរិយាយជូនអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវទាំងអស់ គ្រាន់តែធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងចូលរួមចំណែកបង្កើនចំណេះដឹងបន្ថែមទៀតអំពីមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃនីតិអន្តរជាតិសាធារណៈ ជាពិសេសការស្វែងយល់ពីមូលដ្ឋាននៃតម្លៃគតិយុត្តរបស់វិធាននានារបស់ប្រព័ន្ធនីតិអន្តរជាតិសាធារណៈ ដោយឈរលើគោលការណ៍នៃទ្រឹស្តីឆន្ទៈនិយម (Volontarisme)។
ដោយ អ៊ី ម៉ាណូកា, 02-01-2017 ,
, ប្រភេទ : អត្ថបទថ្មី
ដោយសង្កេតឃើញមានការកើនឡើងនៃចំនួនអ្នកញៀនគ្រឿងញៀន ស្មើនឹង ២៩.៣៦% បើធៀបនឹងឆ្នាំមុនៗ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ បានដាក់ចេញនូវផែនការស្តីពីយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់លើកទី១ រយៈពេល៦ខែ (ចាប់ពីថ្ងៃទី០១ ខែមករា ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧)។ ឯកសារផែនការដែលមានកម្រាស់ ៦ ទំព័រនេះ មានគោលបំណងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការផលិត ការចរាចរ ការជួញដូរ និងការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនខុសច្បាប់នៅទួទាំងពិភពលោក ក៏ដូចជានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងទិសដៅ និងចក្ខុវិស័យធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីធានាឲ្យបានថាកម្ពុជាជាប្រទេសគ្មានគ្រឿងញៀន ក្រោមទស្សនវិស័យ «ចូលរួមទាំងអស់គ្នា ដើម្បីជីវិត និងសហគមន៍គ្មានគ្រឿងញៀន»។ ទាញចេញពីឯកសារគោលនយោបាយនេះ សំណួរដែលចោទឡើង គឺតើអ្វីជាយន្តការច្បាប់ស្ដីពីចំណាត់ការបទល្មើសជួញដូរដោយខុសច្បាប់នូវសារធាតុញៀន។ ចម្លើយមាននៅក្នុង អត្ថបទដែលជា ស្នាដៃនិពន្ធនៃ កញ្ញា អ៊ី ម៉ាណូកា សមាជិកស្ថាបនិកសាលាត្រាជូ។
ដោយ មាស បូរ៉ា, 09-12-2016 ,
, ប្រភេទ : អត្ថបទថ្មី
មនុស្សទូទៅបានដឹងអំពី អំពើទារុណកម្ម នៅក្នុងពេលទាញយកចម្លើយសារភាព ដែលបានប្រព្រឹត្តនៅក្នុងគុកទួលស្លែងចន្លោះឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ ១៩៧៩។ ចម្លើយសារភាព ជាប្រភេទនៃភស្តុតាងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ដែលអាចប្រើប្រឆាំងនឹងបុគ្គលណាមួយ ឬ ប្រើជាប្រយោជន៍ គាំទ្រការចោទប្រកាន់របស់ភាគីណាមួយក្នុងរឿងក្តី ហើយតុលាការអាចយកមកពិចារណាបាន។ ការពិត ភស្តុតាងរបៀបនេះ ពាក់ព័ន្ធផ្ទាល់នឹងសំណុំរឿងលេខ ០១ ដែលមានលោក ឌុច ជាជនសង្ស័យ (ឥឡូវជាទណ្ឌិត)។ ក៏ប៉ុន្តែ បញ្ហាផ្លូវច្បាប់ ដែលចោទឡើងពាក់ព័ន្ធនឹងចម្លើយសារភាព ត្រូវបានលើកឡើងដោយមេធាវី របស់លោកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ ដែលជាជនត្រូវចោទម្នាក់នៃសំណុំរឿងលេខ ០២ (ឥឡូវគាត់បានស្លាប់ហើយ)។ មេធាវី បារម្ភថា ប្រសិនបើចម្លើយសារភាព អាចត្រូវបានយកមកប្រើដោយតុលាការ ព័ត៌មានទាញពីចម្លើយទាំងនោះ អាចបង្កើតព័ត៌មានបង្ហាញពីតួនាទី រចនាសម្ព័ន្ធ របស់លោកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ ដែលនាំឲ្យមានការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌចំពោះបទល្មើសដែលត្រូវបានចោទ។
ដោយ មាស បូរ៉ា, 25-10-2016 ,
, ប្រភេទ : អត្ថបទថ្មី
បុគ្គល មិនអាចរួចខ្លួនពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើខុសច្បាប់ជាធរមាន ដោយផ្អែកលើការអះអាងថា ខ្លួនមិនបានដឹងថាមានច្បាប់ចែងហាមឃាត់ទង្វើនោះទេ។ ការដឹងច្បាប់ ជាយន្តការការពារប្រឆាំងនឹងការ បំពារបំពានជាយថាហេតុដោយបុគ្គល ឬអាជ្ញាធរណាមួយ។ ច្បាប់ស្តីពីយុត្តិធម៌អនីតិជន ពិតជាពិសេស ដែលមាតាបិតាត្រូវដឹង ពីព្រោះវាពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិ និងការទទួលខុសត្រូវរបស់បុត្រាបុត្រីរបស់អ្នក ដែលជា អនីតិជន ហើយអាចជួយពួកគេដោយអន្លើ ក្នុងករណីពួកគេបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌណាមួយ។
ដោយ ចក សម្បត្តិ, 29-09-2016 ,
, ប្រភេទ : អត្ថបទថ្មី
បទល្មើសជាក់ស្តែងមានអត្ថិភាពក្នុងសង្គមកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ១៩៤៧ ជាពេលដែលកម្ពុជាបានស្គាល់នូវរដ្ឋធម្មនុញ្ញបែបសម័យទំនើបដំបូង។ ប៉ុន្តែ បច្ចុប្បន្នច្បាប់កម្ពុជាមិនចែងអំពីនិយមន័យនៃពាក្យថាអ្វីទៅបទល្មើសជាក់ស្តែងនោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែបែរជាបញ្ញត្តិកំណត់យកស្ថានភាពមួយចំនួនថាជាបទល្មើសជាក់ស្តែង បើទោះបីជាចំណងជើងនៃមាត្រា ៨៦ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជាឆ្នាំ ២០០៧ ដែលកំពុងជាធរមានបានកំណត់អំពីនិយមន័យនៃបទឧក្រិដ្ឋ ឬមជ្ឈិមជាក់ស្តែង។បើយោងតាមសន្ទានុក្រមបារាំងខ្មែរនៃពាក្យច្បាប់ បទល្មើសជាក់ស្តែងត្រូវបានផ្តល់និយមន័យថាគឺជាបទឧក្រិដ្ឋ ឬមធ្យមដែលកំពុងតែប្រព្រឹត្ត ឬដែលប្រព្រឹត្តរួចភ្លាមៗ។ដោយឡែក វចនានុក្រមគតិយុត្តបារាំង Gérald Cornuឆ្នាំ២០០៧ បានផ្តល់និយមន័យនៃបទល្មើសជាក់ស្តែងថា គឺជាបទល្មើសដែលត្រូវបានពិនិត្យឃើញនៅពេលកំពុងប្រព្រឹត្ត ឬភ្លាមៗ ក្រោយពេលប្រព្រឹត្ត (ករណីជនម្នាក់ត្រូវបានគេចាប់បានភ្លាមៗ ពេលកើតហេតុ ឬករណីបង្ហាញអំពីរយៈពេលមួយខ្លីរវាង អំពើជាតម្រុយជាមួយនឹងបទល្មើស) ដែលស្ថានភាពនេះត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាបទល្មើសជាក់ស្តែង នឹងនាំឲ្យមានការកើនឡើងនូវអំណាចរបស់មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ និងក្នុងករណីខ្លះអនុញ្ញាតឲ្យមានការធ្វើបណ្តឹងលឿនរហ័សទៅសាលាមជ្ឈិម។
ដោយ នូ ច័ន្ទសុគន្ធា, 11-10-2016 ,
, ប្រភេទ : អត្ថបទថ្មី
របបមាតិកភណ្ឌគឺជាសិក្សាលើទ្រព្យទាំងឡាយដែលកើតមុន ឬនៅពេលដែលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ដោយគិតរួមបញ្ចូលទាំងទ្រព្យសកម្ម និងទ្រព្យអកម្ម ហើយរបបនេះបង្កើតជាចំណងគតិយុត្តតាមផ្លូវច្បាប់ ដោយសារចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។ របបនេះក៏និយាយពីការកំណត់សិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចដែលមានទំនាក់ទំនងរវាងសហព័ទ្ធគ្នាឯង ឬរវាងតតិយជន ហើយវាបានកំណត់ផងដែរនូវសិទ្ធិ និងអំណាចលើការគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់សហព័ទ្ធទាំងពីរនៅពេលមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ ឬចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ត្រូវបានរំលាយ ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ របបមាតិកភណ្ឌគឺជាពាក្យដែលបានមកពីការបកប្រែពីភាសាបារាំង Régime matrimonial ដែលមានន័យថាជា លក្ខន្តិកៈដែលគ្រប់គ្រងទៅលើទំនាក់ទំនងខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្តី និងប្រពន្ធជាមួយគ្នាផងនិងជាមួយអ្នកដ៏ទៃផង នៅក្នុងពេលមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងនៅពេលផ្តាច់ចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍នេះ។
ការចុះបញ្ជីរឹបអូសអចលវត្ថុគឺជាដំណើរការនៅតែជាបញ្ហាចោទ និងមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញជាច្រើន ពីព្រោះការចុះបញ្ជីរឹបអូសដោយបង្ខំចំពោះអចលនវត្ថុនេះគឺមានរួមទំាងអចលនវត្ថុដែលបានចុះបញ្ជី និង អចលនវត្ថុដែលមិនទាន់បានចុះបញ្ជីនៅឡើយ។ជាពិសេសវាទាមទារឲ្យបំពេញនូវលក្ខខណ្ឌគតិយុត្ត និង ចំណាយពេលវេលាសម្រាប់ការចុះបញ្ជី។ យើងដឹងហើយថាអចលនវត្ថុមួយអាចធ្វើការអនុវត្តដោយបង្ខំ បានលុះត្រាតែមានគោរពនូវលក្ខណ្ឌចំាបាច់បំផុតគឺការចុះបញ្ជីផ្តុកផ្តាក់មួយជាក់លាក់ និងមានការចូលរួម ពីអ្នកពាក់ព័ន្ធក៍ដូចជាស្ថាប័នរដ្ឋបាលដទៃទៀតនៃក្រសួងឬមន្ទីររៀបចំដែនដីនិងនគររូបនីយកម្មជាដើម។ កម្មវត្ថុនៃការសរសេរប្រធានបទខាងលើនេះគឺ ចង់ធ្វើការចែករំលែកពីចំណុចចម្បងដល់អ្នកច្បាប់នានា ឲ្យបានយល់ដឹងពីផលវិបាកនៃដំណើរការចុះបញ្ជីរឹបអូសផ្តុកផ្តាក់នៃអចលនវត្ថុដែលមានក្នុងច្បាប់ប្រទេសកម្ពុជា។
